نشریه علمی بوم شناسی آبزیان

---

خلیج ‌فارس به دلیل قرار گرفتن در منطقه خشک جنب‌حاره و با توجه به شرایط جوی غالب منطقه، در بازه‌های زمانی خاصی، به شدت متأثر از توفان‌های گردوغبار می‌گردد. وقوع رخدادهای غباری متواتر به تبع شرایط اکولوژیکی، این پهنه‌ی آبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف از پژوهش حاضر، واکاوی ارتباط بین میزان حضور ذرات معلق و تغییرات کلروفیل روی خلیج‌فارس است. در این مطالعه داده‌های میانگین ماهیانه مربوط به دو کمیت ضخامت اپتیکی ذرات معلق و غلظت کلروفیل a، برگرفته از سنجنده SeaWiFS، در یک بازه‌ی زمانی ده ساله (۲۰۰۷-۱۹۹۸) مورد پردازش قرار‌گرفت. آنالیز داده‌های میانگین ماهیانه در دوره‌ی مورد مطالعه، بیشینه‌ی میزان گردوغبار را برای ماه‌های گرم و بیشترین میزان آن را برای ماه جولای نشان‌داد. الگوی تغییرات کلروفیل در این دوره تقریباً در تمام نواحی به استثنای ناحیه‌ی جنوبی ثابت بود و کاهش میزان کلروفیل با افزایش دمای آب را نشان‌ داد. طبق نتایج حاصل، حضور ذرات معلق در دوره‌ی گرم سال در ناحیه جنوبی، با توجه به نامساعد بودن سایر عوامل فیزیکی، عامل اصلی در تحریک رشد فیتوپلانکتون‌هاست. همچنین در نمونه‌های متعددی تأثیر ذرات معلق بر تجمع کلروفیل‌ها با یک تأخیر زمانی همراه بود که افزایش میزان همبستگی از ۱۹/۰ به ۵۱/۰ با در نظر گرفتن یک گام تأخیر زمانی، این مسئله را تأیید کرد. تأخیر در واکنش کلروفیل‌ها به حضور گردوغبار، ممکن است به دلیل زمان مورد نیاز برای نهشت و انحلال ذرات در آب و آماده شدن برای جذب توسط کلروفیل‌ها باشد.

---

تغییر رنگ آب دریا ناشی از شکوفایی جلبکی در دهه های اخیر به طور مداوم در حال افزایش است، این امر به دلیل افزایش اثرات مخرب فعالیتهای انسانی از حالت طبیعی به حالتی غیرطبیعی رسیده است. سنجنده های ماهواره ای به عنوان در دسترس ترین و ارزان ترین ابزارهای پایش توانسته اند بخش زیادی از مطالعات علوم دریایی را به خود اختصاص دهند. داده های ماهواره ای سنجنده‌ی MODIS در بررسی تغییرات ناشی از رنگ دریاها کاربرد دارد که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. در خلیج فارس و دریای عمان پدیده کشند سرخ از مهر ماه سال ۱۳۸۷ شروع شد و تا اردیبهشت ۱۳۸۸ با شدت زیاد ادامه داشت که مناطق وسیعی را در بر گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد با استفاده از الگوریتم‌های مختلف و با انجام تصحیحات لازم  می توان میزان غلظت و وسعت کشند سرخ  را به وسیله‌ی تغییر رنگ آب دریا با استفاده از سنجنده های ماهواره ای دریایی و اقیانوسی شناسایی نمود و وسعت تغییرات آن را پیدا کرد.