نشریه علمی بوم شناسی آبزیان

---

ارتقای سیستم ایمنی و افزایش رشد و بازماندگی ماهیان در مراحل اولیه زندگی از اصلی ترین نیازهای پرورش دهندگان می باشد. با توجه به اثرات محرکهای ایمنی گیاهی در تقویت سیستم ایمنی و رشد ماهیان، تاثیر عصاره گیاه مریم گلی Salvia macrosiphon بر برخی پارامترهای رشد و ایمنی بچه ماهی پنگوسی hypophthalmus Pangasianodon بررسی شد. ماهیان با میانگین وزنی ۲۴/۰±۲۷/۱ با چهار جیره غذایی حاوی ۰، ۱۵۰، ۳۰۰ و ۶۰۰ میلیگرم در کیلوگرم غذا از عصاره مریم گلی به مدت ۴۵ روز تغذیه شدند. در پایان دوره برخی پارامترهای رشد و خون شناسی ماهیان با استفاده از آزمون دانکن در سطح ۵ درصد آنالیز شد. اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف از نظر فاکتورهای رشد در روز پانزدهم، سی ام و چهل و پنجم دوره مشاهده نشد. تیمارهای حاوی عصاره میزان بازماندگی ۱۰۰ درصد نشان دادند. کمترین درصد هماتوکریت در تیمار شاهد (۱۶/۴ ± ۳۳/۴۱) و بیشترین درصد در تیمار حاوی ۳۰۰ میلیگرم در کیلوگرم عصاره (۰۰/۲ ± ۵۶/۴۴) بود. میانگین تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون تفاوت معنی داری را بین تیمارهای مختلف نشان نداد. در شمارش تفریقی گلبولهای سفید خون، بالاترین درصد نوتروفیل در تیمار دوم، بالاترین درصد لنفوسیت در تیمار اول و کمترین درصد منوسیت در تیمار سوم مشاهده گردید. اندازه گیری مقادیر میانگین حجم گلبولی، میانگین هموگلوبین گلبولی و میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی، هموگلوبین کل، آلبومین و پروتئین کل تفاوت معنی داری را بین تیمارها نشان نداد. بیشترین میزان لیزوزیم خون در تیمار دوم و کمترین میزان در تیمار سوم محاسبه شد (۰۵/۰ >P).

---

با توجه به اثرات محرک‌های ایمنی گیاهی در تقویت سیستم ایمنی و رشد آبزیان، تاثیر عصاره یک گیاه بومی و دارویی استان هرمزگان به نام مورخوش Zhumeria majdae بر برخی شاخص‌های رشد و ایمنی غیراختصاصی گربه ماهی پنگوسی hypophthalmus Pangasianodon با میانگین وزنی ۲۴/۰±۲۷/۱ بررسی شد. ماهیان با چهار جیره غذایی حاوی ۰، ۱۵۰، ۳۰۰ و ۶۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم غذا از عصاره به ترتیب در تیمارهای کنترل ۱، ۲ و ۳ به مدت ۴۵ روز تغذیه شدند و در پایان دوره، شاخص های رشد، خون شناسی و ایمنی شناسی با استفاده از آزمون دانکن آنالیز شد. اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف از نظر فاکتورهای رشد ضریب رشد ویژه، کارایی غذا و شاخص رشد روزانه در روز پانزدهم، سی ام و چهل و پنجم دوره مشاهده نشد. میزان بازماندگی در تیمارهای حاوی عصاره ۱۰۰ درصد بود. بیشترین میزان هماتوکریت در تیمار سوم (۶۴/۷±۶۷/۴۶)، بیشترین تعداد گلبول قرمز (۱۰۶×۶/۰±۱۰/۳) و سفید (۱۰۳×۳/۰±۴۰/۷) و همچنین بیشترین مقدار پروتئین کل و آلبومین در تیمار کنترل، بیشترین میزان هموگلوبین، MCV و MCH در تیمار اول و بیشترین فعالیت NBT و میزان MCHC در تیمار دوم به دست آمد. در شمارش تفریقی گلبول‌های سفید خون، بالاترین درصد نوتروفیل در تیمار کنترل، بالاترین درصد لنفوسیت در تیمار اول و بالاترین درصد منوسیت در تیمار سوم مشاهده گردید. بیشترین میزان لیزوزیم خون در تیمارهای به ترتیب سوم و کنترل و کمترین میزان در تیمار دوم محاسبه شد (۰۵/۰ >P).

---

سیانوباکتری‌ها یا جلبک‌های سبز- آبی یکی از متنوع‌ترین گروه‌های پروکاریوتی فتوسنتزی گرم منفی هستند که در سرتاسر کره زمین پراکنش دارند. آنها تولید کننده انواع گوناگونی از متابولیت‌های ثانویه با تاثیرات بیولوژیکی متنوع هستند. در این تحقیق عصاره‌های مختلفی از سیانوباکتری‌های جدا شده از چشمه آب گرم گنو در بندرعباس علیه برخی از باکتری‌های گرم مثبت و منفی و مخمرها به منظور شناسایی فعالیت ضد میکروبی و ضد قارچی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور عصاره متانولی استخراجی از ۷ سیانوباکتری Oscillatoria subbrevis، O. tenuis، O. limentica، O. limentica، O. angusta، O. articulate، Synechocystis aquatilis، Synechoccous cerdorum علیه ۵ باکتری گرم مثبت، سه باکتری گرم منفی و ۲ قارچ مخمری مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که عصاره متانولی خواص ضد میکروبی قوی علیه باکتری‌های گرم مثبت به ویژه Bacillus subtilis B. pumulis دارد و همچنین تاثیرات متوسطی علیه باکتریهای گرم منفی به ویژه Escherichia coli و ضد قارچ به ویژه S. cerevisiae دارند.

---

علیرغم کشف و تولید تعداد زیادی از آنتی‌بیوتیک ها، همچنان مشکلات عمده‌ای در درمان عفونت‌های میکروبی به دلیل مقاوم شدن سویه‌های باکتری به داروهای ساختگی، وجود دارد. بنابراین شناخت و معرفی منابع دارویی جایگزین از قبیل ترکیبات طبیعی موجود در گیاهان از اهمیت بیشتری برخوردار می‌باشد. از آنجا که کشور ایران دارای اقلیم متنوعی بوده و غنی از گیاهان مختلف می باشد، تصمیم گرفته شد تا از میان این منبع عظیم طبیعی به بررسی اثرات ضدباکتریایی گیاه علف بید پرداخته شود. این جنس در ایران شامل ۱۸ گونه می باشد که در تحقیق حاضر عصاره الکلی ۹ گونه از نظر فعالیت ضدباکتریایی مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از جمع آوری و شناسایی گونه‌ها، بخش‌های هوایی گیاه خشک و عصاره‌گیری گردیده و تست حساسیت باکتری به عصاره و تعیین کمترین غلظت بازدارندۀ رشد (MIC) انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که به جز یک گونه، عصاره بخش‌های هوایی گونه‌های مطالعه شده دارای فعالیت ضدمیکروبی قابل مقایسه با آنتی‌بیوتیک‌های رایج بر روی طیف وسیعی از باکتری‌های گرم مثبت و منفی می باشند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که باکتری‌های گرم مثبت نسبت به باکتری‌های گرم منفی در برابر عصاره علف بید حساس‌تر هستند.

---

هدف این تحقیق افزایش مدت ماندگاری و بهبود کیفیت گوشت ماهی کپور نقره ای هنگام نگهداری در یخ از طریق افزودن عصاره رزماری بود. ماهیان به مدت ۹۰ دقیقه در محلول های ۲۰۰ و ۶۰۰ میلی گرم در لیتر عصاره رزماری غوطه ور گردیدند. شاخص‌های شیمیایی و آنزیمی فساد چربی شامل مجموع بازهای نیتروژنی فرار، تیوباربیتوریک اسید و پراکسید در زمان‌های ۱۶، ۱۲، ۸، ۴، ۰ روز پس از یخ گذاری با ۳ تکرار اندازه گیری شد و با نمونه‌های شاهد فاقد عصاره مقایسه گردید. بر اساس نتایج، عصاره رزماری در تمامی زمان‌های آزمایش، اکسیداسیون چربی را به شکل معناداری (P<۰,۰۵) به تعویق انداخت. بهترین کیفیت در تیمار رزماری با غلظت ۶۰۰ppm دیده شد و تا پایان دوره در محدوده استاندارد باقی ماند.

---

در تحقیق حاضر تعداد ۳۰۰ قطعه ماهی قرمز (میانگین وزن ۱۱/۲±۳۰/۱۲ گرم) در ۴ گروه آزمایشی به مدت ۲ هفته با جیره¬های حاوی ۴ سطح ۰ (گروه شاهد)، ۲۰۰، ۴۰۰ و ۸۰۰ میلی¬گرم در کیلوگرم عصاره روغنی آویشن تغذیه شدند. سپس هر کدام از تیمارهای ذکر شده به ۲ گروه شاهد و در معرض نانونقره (آکواریوم حاوی ۰۴/۰ میلی گرم در لیتر نانونقره) تقسیم و ۴ هفته دیگر تغذیه شدند. نتایج نشان داد که تیمار حاوی ۸۰۰ میلی¬گرم در کیلوگرم عصاره آویشن در جیره و بدون تنش نانونقره، بالاترین درصد افزایش وزن و نرخ رشد ویژه را داشت (۰۵/۰< P). فاکتور وضعیت نیز در تیمارهای حاوی عصاره آویشن در جیره نسبت به گروه شاهد افزایش یافت (۰۵/۰< P). پایین¬ترین ضریب تبدیل غذایی در تیمار حاوی ۴۰۰ میلی¬گرم در کیلوگرم عصاره آویشن در جیره و بدون تنش نانونقره مشاهده شد. کاهش میزان عصاره آویشن در جیره موجب افزایش گلوکز و اسید اوریک سرم در در ماهی¬ها تحت تنش نانونقره گردید (۰۵/۰< P). همچنین در تمامی تیمارهای تحت تنش نانونقره تری¬گلیسرید سرم نسبت به تیمارهای بدون تنش کاهش نسبی داشت. به¬طور کلی عصاره آویشن در غلظت¬های بالا بر فاکتورهای رشد و کاهش تنش در ماهی قرمز تحت تنش نانونقره تاثیر مثبت داشت.

---

اثر عصاره جلبک سبز (Chaetomorpha gracilis) بندرعباس و جلبک سبز رشته ای (Spirogyra sp) رودخانه سیرچ استان کرمان بر روی خصوصیات رشدی گیاه گوجه فرنگی مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش پرایمینگ بذور در پتری دیش، عصاره آب گرم جلبک سبز ساحل بندرعباس (Chaetomorpha gracilis)، جلبک سبز رشته‌ای (Spirogyra sp)  رودخانه سیرچ، کود عصاره جلبک‌های دریایی، آّب مقطر، بذور کنترل، اسید سالیسیلیک و اسید اسکوربیک برای آزمایش جوانه زنی استفاده شدند. آنالیز مقایسه میانگین برای صفت درصد جوانه زنی مشخص نمود که بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به پیش تیمار عصاره جلبک های دریایی، عصاره جلبک سبز رشته ای (Spirogyra sp) و تیمار عصاره آبی جلبک سبز Chaetomorpha gracilis  ساحل بندرعباس بودند. بیشترین طول ساقه‌چه و ریشه‌چه را گیاهان پیش تیمار شده با عصاره آبی جلبک سبز ساحل بندرعباس و عصاره آبی جلبک دریایی داشتند. در آزمایش دوم، تاثیر عصاره جلبک بر رشد گیاهچه گوجه فرنگی، تیمارهای عصاره آبی جلبک سبز (Chaetomorpha gracilis)  ساحل بندرعباس، جلبک سبز رشته ای (Spirogyra sp)  رودخانه سیرچ، کود عصاره جلبک های دریایی، آّب مقطر و کود مایع در شرایط گلخانه استفاده شدند. تیمارهای عصاره آبی ماکرو جلبک سبز(Chaetomorpha gracilis)  بندرعباس، عصاره جلبک های دریایی و کود مایع بیشترین اثر مثبت را بر روی صفات عرض برگ، طول ساقه چه، طول ریشه چه و میزان کلروفیل برگ داشتند.  

---

در این مطالعه اثر غلظت¬های مختلف عصاره¬ی آبی جلبک (Agardh, ۱۸۲۰) Sargassum angustifolium بر برخی شاخص¬های خونی ماهی کپور معمولی به مدت ۱۴ روز مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ۲۴۰ قطعه ماهی کپور معمولی، به صورت کاملاً تصادفی در ۴ تیمار (گروه شاهد فاقد عصاره¬ی جلبک، ۱% عصاره جلبک، ۱۰% عصاره¬ی جلبک و ۵۰% عصاره¬ی جلبک) تقسیم شدند. خون-گیری در روزهای ۱،‏ ۳، ۷ و ۱۴ صورت گرفت. شاخص¬های خون¬شناسی از جمله شمارش کلی و تفریقی گلبول¬های سفید، شمارش کلی گلبول¬های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، اندیس¬های گلبولی (MCV، MCH، MCHC) و انفجار تنفسی (NBT) اندازه¬گیری شد. در پایان آزمایش اختلاف معنی داری بین گروه شاهد و تیمار¬های مختلف در میزان هماتوکریت، نسبت هموگلوبین گلبولی (MCHC) (%)، تعداد کل گلبول¬های قرمز، انفجار تنفسی (NBT)، هتروفیل، لنفوسیت و مونوسیت دیده نشد (p>۰,۰۵). اما اختلاف معنی داری بین گروه شاهد و تیمار¬های مختلف در میزان هموگلوبین، شمارش کلی گلبولهای سفید، حجم متوسط گلبولی (MCV) و وزن متوسط هموگلوبین گلبولی (MCH)، مشاهده شد (p<۰.۰۵). یافته¬های حاصل از بررسی حاضر نشان داد که عصاره¬ی جلبک (Agardh, ۱۸۲۰) Sargassum angustifolium در غلظت¬های مورد استفاده می¬تواند بر برخی فاکتور¬های خونی ماهی کپور معمولی اثر گذار باشد.

---

هدف از این مطالعه بررسی خواص ضدباکتریایی عصاره¬های سه گونه جلبک قهوه ای Padina pavonica, Colpomenia sinuosa و Cystoseira myrica بود که با استفاده از حلال‌های اتیل¬استات و متانول استخراج شد. فعالیت ضدباکتریایی عصاره¬ها با استفاده از ۱۰ باکتری به روش انتشار دیسک انجام گرفت. طبق نتایج به ¬دست آمده سه باکتری K. pneumoniae،  P. aeruginosa و  C. albicans بیشترین مقاومت را روی هر دو نوع عصاره ماکروجلبکها از خود نشان دادند و باکتری S. cerevisiae نیز از مقاومت بالایی برخوردار بود. از طرفی، بیشترین حساسیت را به ترتیب باکتریهای B. pumulis،
S. epidermidis و B. subtilis بر روی عصاره متانولی گونه Colpomenia sinuosa از خود نشان دادند. همچنین باکتریهای E. coli ، S. epidermidis و B. Pumulis نسبت به عصاره متانولی گونه Cystoseira myrica و باکتری E.  Coli به عصاره متانولی گونه Colpomenia sinuosa حساسیت بالایی نشان دادند. در بین باکتریهای مورد استفاده در این تحقیق نیز باکتری S. epidermidis و B. pumulis نسبت به عصاره اتیل استاتی گونه جلبکی Colpomenia sinuosa حساسیت بالایی نشان دادند. اما در مجموع، حساسیت باکتری ها نسبت به عصاره متانولی بیشتر بود.

---

جلبک¬ها گروه بسیار متنوعی از گیاهان آبزی هستند که در طیف وسیعی از زیستگاه¬های آبی یافت می‌شوند. علاوه بر نقشهای اکولوژیک، ماکروجلبک¬ها دارای متابولیت¬های ثانویه بسیاری با خواص آنتی اکسیدان، ضد میکروبی و ضدتومور هستند که با توجه به شیوع مقاومت¬های میکروبی نسبت به داروهای سینتتیک در سال¬های اخیر، شناخت و معرفی منابع دارویی جایگزین از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد. در تحقیق حاضر، پس از جمع¬آوری و شناسایی برخی از درشت¬جلبک¬های خلیج فارس، خواص ضدمیکروبی ۴ گونه: Ulva lactuca، Colpomenia sinuosa، Padina pavonica و Cystoseira myrica متعلق به جلبک¬های سبز و قهوه¬ای، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور پس از عصاره-گیری از جلبک¬های مذکور، تست حساسیت میکروارگانیسم¬ها به عصاره و تعیین کمترین غلظت بازدارندۀ رشد (MIC) انجام گردید. نتایج حاصل نشان داد که عصاره جلبک سبز Ulva lactuca دارای فعالیت زیستی مؤثرتری نسبت به دیگر گونه¬ها می¬باشد. همچنین نتایج این تحقیق نشان می¬دهد که باکتری¬های گرم مثبت نسبت به باکتر¬های گرم منفی در برابر عصاره¬های جلبکی حساس¬تر می¬باشند. به طورکلی یافته¬های این تحقیق، آشکار نمود که جلبک¬های مطالعه شده دارای ترکیبات زیست¬فعال مؤثر بر میکروارگانیسمهای پاتوژن و قابل مقایسه با آنتی¬بیوتیک¬های رایج بوده و لذا به عنوان منابعی جهت استفاده در تولید داروهای نوین آنتی¬بیوتیک معرفی می¬گردند.

---

هدف از این تحقیق بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره برگ، میوه و ساقه گیاه تاج ریزی پیچ (Solanium nigrum) بر باکتری‌های بیماری‌زای ماهی می باشد. عصاره‌گیری با دستگاه سوکسله انجام شد. طبق نتایج، عصاره متانولی برگ و عصاره استونی میوه به ترتیب با میزان MBC ،ppm MIC ۵/۱۲، ۲۵ خواص ضدباکتریایی قوی‌تری داشتند. مقاوم ترین باکتری نسبت به عصاره‌ها، باکتری استرپتوکوکوس اینیایی بود و مقاوم ترین باکتری به عصاره متانولی و هگزانی میوه، باکتری آئروموناس هیدروفیلا بودند. بیشترین قطر هاله عدم رشد مربوط به عصاره استونی ساقه و برگ بر باکتری های یرسینیا راکری و آئروموناس هیدروفیلا با غلظت ppm۵۰ و کمترین قطر هاله عدم رشد باکتری مربوط به عصاره هگزانی برگ بر باکتری یرسینیا راکری با غلظت  ppm۲۵ بود. استفاده از عصاره متانولی برگ و عصاره استونی میوه در این گیاه برای درمان بیماری‌های باکتریایی در آبزی پروری موثر می باشد.

---

---